Dezenformasyonla çabayı hedefleyen ve internet haber sitelerini vadeli yayın kapsamına alan düzenlemeleri de içeren yasa teklifi, TBMM Adalet Komisyonu’nda kabul edildi. Teklif Genel Heyette yasalaşırsa, “gerçeğe alışılmamış bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli halde alenen yayan” kimselere mahpus cezası verilecek.
Dezenformasyonla çaba gerekçesiyle gündeme getirilen, kamuoyunda ‘sosyal medya yasası’ olarak bilinen Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Adalet Komitesi’nde kabul edildi. Teklifle; ‘gerçeğe muhalif bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli formda alenen yayan’ kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılacak. Basın kartı resmi kimlik dokümanı olarak kabul edilecek.
Komisyonda kabul edilen teklife nazaran, yasal tabana kavuşturulmaları hedefiyle internet haber siteleri ile basın kartına ait konular Basın Kanunu’nun kapsamına alınarak radyo, televizyon, kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu işçisinin basın kartı düzenlenmesi bakımından periyodik yayın çalışanları üzere değerlendirileceği öngörülüyor.
Basın Kanunu’nun emelleri ortasına basın kartına ait yol ve temelleri belirlemek de ekleniyor. Teklifle, basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon vazifelileri kanun kapsamına dahil edilecek.
İnternet haber siteleri de periyodik yayın tarifi kapsamına alınacak. Düzenlemede, internet haber sitesi, Bağlantı Lideri, İrtibat Başkanlığı, Basın Kartı Komitesi, medya mensubu, enformasyon vazifelisi de tanımlanıyor.
SÜRELİ YAYINLARIN ÇIKARILMASI İÇİN BEYANNAME BASIN İLAN KURUMUNA VERİLECEK
İnternet haber sitelerinde faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, bağlantı telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının ismi ve adresi kendilerine ilişkin internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan direkt ulaşabileceği formda ve “iletişim” başlığı altında bulundurulacak.
İnternet haber sitelerinde bir içeriğin birinci sefer sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek formda içeriğin üzerinde belirtilecek.
Basın duyurularının ve yargı organlarınca verilen yayın yasağı kararlarının süratli ve faal bir formda bildiriminin sağlanması hedefiyle; vadeli yayınların çıkarılması için, kaydedilmek üzere verilecek beyanname artık Cumhuriyet Başsavcılığı yerine Basın İlan Kurumuna verilecek.
Kayıt için verilen beyannamede elektronik tebligat adresi de gösterilecek.
Basın İlan Kurumu yayımın durdurulmasını talep edebilecek
Yayım durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmayacak. İnternet haber sitesinin karara uymaması halinde Basın İlan Kurumu 2 hafta içinde eksikliğin giderilmesini yahut gerçeğe karşıt bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden isteyecek. İstemin yerine getirilmemesi durumunda Basın İlan Kurumu internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti gayesiyle asliye ceza mahkemesine başvuracak. Mahkeme en geç 2 hafta içinde kararını verecek.
Başvurunun kabul edilmesi halinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ait hakları ortadan kalkacak. İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu Kanun yahut ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına mahzur olmayacak.
“TESLİM VE KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ”
İnternet haber sitesinde yayımlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış biçimde 2 yıl mühlet ile koruma edilecek.
Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu süreçlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zarurî olacak.
İnternet haber sitelerinde ziyan gören kişinin düzeltme ve yanıt yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL irtibatı sağlanmak suretiyle, birebir puntolarla ve tıpkı halde yayımlamak zorunda olacak. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin zaten çıkarılması durumunda, düzeltme ve yanıt metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinde birinci 24 saati ana sayfasında olmak üzere 1 hafta müddetle yayımlanacak.
Basılmış eserler yahut internet haber siteleri yoluyla işlenen yahut bu kanunda öngörülen başka cürümlerle ilgili ceza davalarının bir muhakeme kaidesi olarak, günlük periyodik yayınlar ve internet haber siteleri tarafından 4 ay, öbür basılmış eserler istikametinden 6 ay içinde açılması mecburî olacak. Bu müddetler basılmış yapıtların Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ait cürüm ihbarının yapıldığı tarihten başlayacak.
BASIN KARTI BAŞVURUSU, NİTELİĞİ VE CİNSLERİ BELİRLENDİ
Teklifle basın kartı başvurusu, niteliği ve tipleri de belirlendi. Buna nazaran, basın kartı başvurusu İrtibat Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik dokümanı olarak kabul edilecek.
Basın kartı çeşitleri şu biçimde belirlendi:
– Misyona bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartını,
– Vadeli basın kartı: Misyon alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Süreksiz basın kartı: Misyon alanı Türkiye’yi kapsamamakla bir arada süreksiz bir müddetle Türkiye’ye haber hedefli gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Özgür basın kartı: Süreksiz bir müddetle çalışmayan yahut yurt dışında özgür gazetecilik yapan medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Daima basın kartı: En az 18 yıl mesleksel hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür uzunluğu verilen basın kartını söz edecek.
Basın kartı, Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, vadeli yayınların sahiplerine yahut hukukî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare heyeti liderlerine, medya kuruluşları ismine hareket eden ve vazife alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile misyon alanı Türkiye’yi kapsamamakla birlikte süreksiz bir müddetle Türkiye’ye haber emelli gelen yabancı medya mensuplarına, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında hür gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu işçisine, medya alanında faaliyet göstermeleri koşuluyla, sendikalar ile kamu faydasına faaliyette bulunduğu tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilebilecek.
Basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise yahut dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı yahut kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması kaidesi aranacak.
Ayrıca basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmesi için Türk Ceza Kanunu’nun 53’üncü unsurunda belirtilen mühletler geçmiş olsa bile; taammüden işlenen bir cürümden ötürü 5 yıl yahut daha fazla müddetle mahpus cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, inancı berbata kullanma, palavra tanıklık, palavra yere yemin, iftira, hata uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, kabahatten kaynaklanan malvarlığı pahalarını aklama kabahatleri ile cinsel dokunulmazlığa karşı kabahatler, kamu barışına karşı cürümler, anayasal tertibe ve bu sistemin işleyişine karşı cürümler, ulusal savunmaya karşı hatalar, devlet sırlarına karşı kabahatler, casusluk cürümleri ve terör kabahatlerinden karar giymemiş olması gerekiyor.
Kart talep edenlerde, Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun kontrat yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması, medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması kaidesi da aranacak.
Basın kartı talep eden müddetli yayın sahipleri yahut hukuksal kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare şurası liderlerinde, kamu kurum ve kuruluşlarında basın kartı alabilecek çalışanlarda ve yabancı basın-yayın kuruluşlarında çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarından basın kartı talep edenlerde “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun mukavele yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması, medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması” koşulları aranmayacak.
Sürekli ve özgür basın kartı talep edenler ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) aracılığıyla misyona bağlı basın kartı talep edenlerde ise “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun kontrat yapmış olması ve zorlayan sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması” koşulu aranmayacak.
Basın kartı talep eden yabancı medya mensuplarına, medya kuruluşu tarafından görevlendirildiklerini belgelendirmeleri, Memleketler arası İşgücü Kanunu uyarınca çalışma müsaadelerinin olması, bağlı bulundukları kuruluşun yönetim merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik yahut konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu ibraz etmeleri halinde, karşılıklılık temeli da gözetilerek Başkanlıkça basın kartı verilebilecek.
Basın Kartı Kurulu 9 üyeden oluşacak. Komitede, Başkanlığı temsilen 2 üyenin yanı sıra personel sendikası biçiminde faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek bir üye ile bağlantı fakültesi dekanları yahut basın kartı sahibi gazeteciler ortasından Başkanlıkça belirlenecek bir üye de yer alacak. Üyelerin misyon müddeti 2 yıl olacak. Mühleti dolan üyeler tekrar seçilebilecek.
Komisyon; müracaat sahibinin niteliklerini, mesleksel çalışmalarını, yapıtlarını, mükafatlarını kıymetlendirerek basın kartı taşıyıp taşımayacağına karar verecek.
