Sözcü gazetesi müellifi Soner Yalçın’ın Temmuz 2021’de sorduğu soru cevap buldu.
Soner Yalçın kelam konusu yazısında, kamu iktisadi teşebbüsü olan Gübre Fabrikaları Türk A. Ş.’nin yüzde 23.91’lik payının, 656 milyon dolarlık İranlı Gübre fabrikasını alma ihalesinden kısa bir mühlet evvel kurulan bir firmaya devredilmesine dikkat çekmişti.
Yalçın tıpkı devirde bir de yüzde 11.95’lik payın de batık bir şirkete, üstelik hiçbir sermaye katkısı olmadan verildiğini açıklamıştı.
Üstelik GÜBRETAŞ’ın, İran şirketi Razi’yi tek başına satın alabilecek imkanlara sahip iken, birisi şimdi yirmi günlük Asya Gaz A.Ş ve bir oburu de mahkeme kararıyla iflası istenmiş Tabosan Mühendislik A.Ş. firmalarıyla neden ortak yapıldığı açıklanmamıştı.
Dönemin Tarım Bakanı Mehdi Eker bu sorulara “devlet sırrı” diye cevap vermemişti.
Asya Gaz A.Ş. sahibi Şaban Kayıkçı’nın Diyarbakır Vilayet Tarım’da memurluk yapması kuşkuları artırmış Soner Yalçın da yazısında, “Şaban Kayıkçı’nın ardında 20 yıldır Erdoğan’a pek yakın Diyarbakırlı hangi AKP milletvekili var” diye sormuştu.
Söz konusu soru karşılık buldu.
BirGün’den Bahadır Özgür’ün haberine nazaran Gübretaş’ın 656 milyon dolarlık yatırım yaptığı İran’daki gübre fabrikasının lider yardımcısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yakın isimlerden Diyarbakır Eski Milletvekili M. İhsan Arslan oldu.
SONER YALÇIN MEVZUYLA İLGİLİ YAZISI ÖZETLE ŞÖYLE:
GÜBRETAŞ/Gübre Fabrikaları Türk A. Ş.
Tarım bölümüne kimyevi gübre tedarik etmek hedefiyle 6 Kasım 1952 tarihli kamu şirketi olarak kuruldu.
1993’teki özelleştirme sonrası, Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri, GÜBRETAŞ’ın ana hissedarı oldu. Yıllar içinde öteki hissedarlar ortaya çıktı. Mesela:
-TARNET Tarım Kredi bilişim Sürat. San. Tic. AŞ vardı… (Sitesinin “Hakkımızda” kısmı yıllardır üretim etabında.)
-TARKİM Bitki Muhafaza San. Tic. AŞ vardı… (Bu ortada üstte ismini yazdığım; zirai ilaçlama yapan TARKİM Havacılık sahibinin (FETÖ kaçkını-BoraJet sahibi) Faruk Bayındır olduğunu eklemeliyim. Devam edeyim:
Bir öbür ortak Gübretaş Maden Yatırımcıları A.Ş. ( Ki bunun kurumsal sitesi de imal aşamasında!)
Büyük ortak Razi Petrochemical. Co kurumsal sitesi ise Farsça.
Bir sır saklanıyor. MHP’li Mehmet Ekici bu sırla ilgiliydi. Razi, İran şirketi gözüküyordu ancak tam o denli değildi:
Gübretaş, İran’da 2008’de özelleştirilen bu “Razi” isimli gübre fabrikasını 656 milyon dolara satın aldı. Lakin:
Gübretaş yüzde 47 hisseye sahip olurken, yüzde 23.91’lik pay ihaleden kısa bir müddet evvel kurulan bir firmaya ve yüzde 11.95’lik pay ise batık bir şirkete, üstelik hiçbir sermaye katkısı olmadan verildi! (Hissenin 16.68’lik kısmı de İranlı şirket ve Razi çalışanları ortasında paylaştırıldı.)
Peki, iki Türk şirketi kimindi?
DİYARBAKIR LOBİSİ
Konsorsiyuma dâhil edilen şirketlerden…
Biri, 31 Ocak 2008 tarihinde (eski parayla) 5 milyon TL sermaye ile kurulan Asya Gaz A.Ş…
Diğeri de (eski parayla) 88.500 TL taşıt kredisini ödeyemediği için hakkında iflas davası açılmış Tabosan Mühendislik A.Ş. idi.
Asya Gaz A.Ş., 31 Ocak 2008 tarihinde ticaret siciline tescil ettirildi. Petrol, petrol türevlerinin işlenmesine ait tesisler kurmak, işletmek, petrol ile kimya eserlerinin ithalatını ve ihracatını yapmak olarak beyan edildi. İyi de…
Hiçbir deneyimi, referansı olmayan, bütçesi, bilançosu ve anılan tarihte faaliyeti bulunmayan bir şirketti; Asya Gaz A.Ş. Bu türlü bir şirkete Vakıfbank ve Halkbank 7 Nisan 2008 tarihinde 20 milyon Euro kredi verdi! Detaylara boğmayayım sizi.
Soru şuydu; Gübretaş, İran şirketi Razi’yi tek başına satın alabilecek imkanlara sahip iken, birisi şimdi yirmi günlük Asya Gaz A.Ş ve bir oburu de mahkeme kararıyla iflası istenmiş Tabosan Mühendislik A.Ş. firmalarıyla neden ortak yapıldı!
Dönemin Tarım Bakanı Mehdi Eker bu sorulara “devlet sırrı” diye cevap vermedi!
Mehdi Eker, Diyarbakırlı hemşehrisi Asya Gaz A.Ş. sahibi Şaban Kayıkçı‘yı mı korudu?
Düne kadar Diyarbakır Vilayet Tarım’da memurluk yapan Şaban Kayıkçı, nasıl oldu da bu kadar kısa müddette bu derece büyük servet yaptı?
Şaban Kayıkçı’nın gerisinde 20 yıldır Erdoğan’a pek yakın Diyarbakırlı hangi AKP milletvekili var?
BAHADIR ÖZGÜR’ÜN BİRGÜN’DEKİ HUSUSLA İLGİLİ YAZISI ÖZETLE ŞÖYLE:
Erdoğan’a en yakın isimlerden birisi eski Diyarbakır Milletvekili Mehmet İhsan Arslan’dır. AKP’nin ‘kara kutularından’ diye de bilinir. Erdoğan’a siyasi danışmanlık yaptı. Tıpkı misyonu Ankara Milletvekili olan oğlu Mücahit Arslan sürdürüyor. Baba Arslan son olarak 2020’de BBC Türkçe’ye verdiği bir röportajda AKP’ye tenkitleriyle gündem olmuş, disipline sevk edilmiş ve nihayetinde Erdoğan’a bağlılığını yineleyerek sessizliğe bürünmüştü.
Şimdi sürpriz formda bir şirketin üst idaresinde çıktı karşımıza. Kimseler duymadı. Açıklama öteki bir ülkede yapıldı zira. Mayısın sonunda, İran’ın ticaret sicil gazetesinde Razi Petrokimya’nın lider yardımcısı olduğu ilan edildi.
Razi’yi tarım problemlerine uzak olanlar bilmez. Gübretaş idaresi yaklaşık 700 milyon dolarlık yatırımla 2008’de satın aldı. İran’da İhtilal Muhafızları’na ilişkin, bölgenin en büyük gübre ve gübre hammaddesi üretim tesisinin ihalesi önemli bir olaydı. Satış, İran’ın kolay kolay yaptığı bir şey değildi. Hele ABD ambargosu düşünülürse. Periyodun Tarım Bakanı Mehdi Eker bir birincisi başardıklarını, gübrede dışa bağımlılıktan kurtulup çiftçiye artık ucuz gübre sağlayacaklarını argüman ediyordu. Hiç de o denli olmadı. Tersine, gübre erişilmez bir muhtaçlığa dönüştü.
Razi ihalesi daha birinci günden şaibeler taşıyordu. Gübretaş, iki ortakla bir arada almıştı. İşin sırrı ikinci ortaktaydı.
BAŞTAN ŞAİBELİ BİR İHALE
Konsorsiyumda Tabosan ve Asya Gaz bulunuyordu. Tabosan mali kahır içindeydi. Asya Gaz ise ihaleden 4 ay evvel kurulmuş, çabucak akabinde üç kamu bankasından yüklü ölçüde kredi verilmişti. İktidarın kararıyla konsorsiyuma eklendi. MHP’li birtakım vekiller mevzuyu Meclis’e taşıdılar lakin “ticari sır” karşılığını aldılar. Olayın peşini bırakmayan vekillerin daha sonra ünlü ‘kaset’ olayıyla bir arada MHP idaresinden tasfiye edildiğini hatırlatalım.
Razi’nin yüzde 25 payı Asya Gaz’da bulunuyor. Şaban Kayıkçı’nın şirketi. Gübretaş son 10 yılda en fazla kime yaradı deseler, karşılık tereddütsüz Kayıkçı olur. Gerçekten Razi iştirakinden sonra Arabistan’da kurduğu şirketlerle Afrika ile petrokimya eserleri, Hindistan’daki şirketiyle de gübre ticaretine girişti. Hepsinin merkez üssü Dubai. Kendisi de orada yaşıyor. Gübretaş vasıtasıyla denizciliğe de el attı. Suudi Arabistan’lı Nesma ile 2008’de kurulan ve Negmar çatısı altında faaliyet yürüten denizcilik şirketlerinin birçoklarında yöneticiydi. Sonunda Negmar’daki yüzde 40 Gübretaş payı de dönüp dolaşıp Kayıkçı’nın oldu.
“Razi’de üretilen gübreyi direkt Türk çiftçisine ulaştıracağız” denilerek 100 milyon dolara Güney Kore’den 2015’te satın alınan ANKA ve DİCLE isimli iki dev gemi de evvel Kayıkçı ailesinin en küçüğü Uğur Berke Kayıkçı’nın, Marshall Adaları’nda kurduğu şirkete satıldı. Akabinde gemilerin son rotası Erdoğan’ın oğlu Burak Erdoğan’ın şirketine ulaştı.
Kısaca Gübretaş-Kayıkçı bağı yıllara yayılmış karmaşık bir öykü. Öyküleri tam anlayabilmek için de sonunu beklemek lazım. Arslan’ın gübreyle bağına dair soru işaretleri de kıssanın sonunda beliriyor aslında.
ARSLAN, KAYIKÇI DOSTLUĞU
Kayıkçı’nın bir vakitler Diyarbakır Tarım Vilayet Müdürlüğü’nde memur olduğu çokça yazıldı, çizildi. Arslan ailesiyle sıcak münasebetleri daima gündemdeydi. Mücahit Arslan, toplumsal medyadaki iletisinde “Şaban Kayıkçı abimiz…” yazacak kadar yakın mesela. Bu bilgiler ve daha fazlası arşivlerde duruyor. Arslan-Kayıkçı münasebetini yeterlice gizemlileştiren son bir ayrıntıya daha değinelim.
Sezgin Baran Korkmaz’ın, Erdoğan ile fotoğraf çektirdiği DEİK bünyesindeki Türk-Amerikan İş Konseyi’ne (TAİK) katılmasını sağlayan ismin Mücahit Arslan olduğu haberlerde yer almıştı. Kayıkçı’nın da Korkmaz ile bağlantısı malum. Kara para aklamak için kurulduğu MASAK raporuyla belgelenen Mega Varlık üzerinden çökülen birinci otel Bodrum Kervansaray’dı. Ve kısa mühlet sonra Kayıkçı aldı. İsmi bugün Duja olan otelin yanı başındaki skandallarla ünlenen Paramount Oteli’nin işletmesinin de tekrar Kayıkçı ailesinde olduğu anlaşılıyor.
Tekrar dönelim Razi problemine. Son iki yıldaki faaliyet raporlarında, tonlarca gübre satılan iki şirketin izinin dahi bulunamadığı yazılı. Vergi cenneti adalarda kurulmuş ve Razi’ye milyonlarca lira borçlanmış şirketler kime ilişkin, bilinmiyor. Arslan’ın kimi temsilen idarede yer aldığı da o denli.
HANİ BUNUN BİRİNCİ SAHİBİ!
Ne kadar karışık ilgiler değil mi? Kıymetli salça, bulgur derken gübre ticareti, gemiler, oteller, bir sürü isim ve şirket dökülüyor ortaya. Kim emanetçi, kim değil meçhul.
Haliyle gündelik hayatı çıkmaza sokan meselelerin tahlili için öykünün tamamına, asıl aktörlerine ve kesin sonuna bakmalı sürekli. Hani Yunus Emre’nin “Mal sahibi, mülk sahibi…” diye başlayan o meşhur dizesi var ya, onun sonunu değiştirerek sormalı: “Hani bunun son sahibi!”
İşte Tarım Kredi’nin vitrinindeki değerli bulgura bakarken gördüğümüz şey de basitçe bir arz-talep-maliyet denklemi değil, yıllara yayılmış bir servet ve sermaye transferidir. Tahlili de buralarda aramak gerekir.
