Organize hata örgütü başkanı olduğu argümanıyla hakkında soruşturma başlatılan Sedat Peker, yayımladığı görüntülerde söylediklerinin gerçek olup olmadığının tespiti için palavra makinesine bağlanmak istediğini söyledi.
Peker yayımladığı sekizinci görüntüde palavra makinesine bağlanma talebini şu cümlelerle lisana getirdi: “Silahı buraya koyacağız. İki müfettiş ve palavra makinesi. Palavra makinelerinin yüzde 1,5 yanılma hissesi var. O yüzden mahkemelerde kullanılmıyor. Ben gerçek söylesem yeniden ötse de başıma sıkacağım.”
ABD’DE BİR DEVİR YAYGINDI
Pekala, Peker’in konuşmasında ismini geçirerek, kendi üzerinde kullanılmasını istediği ve sinemalarda gördüğümüz palavra makinesi nedir?
Independent Türkçe’den Ali Kemal Erdem’in haberine nazaran; internet ansiklopedisi Vikipedi’de poligraf ismiyle da bilinen palavra makinesi, sorgulama sırasında beşere bağlanarak palavra söyleyip söylemediğini tespit etmeye çalışan aygıt olarak tanımlanıyor.
Temel olarak palavra söyleyen insanın bedenindeki fizyolojik değişimleri (kan basıncı ve nabız artışı gibi) ölçerek çalıştığı belirtilen sistemin mucidi ise Cleve Backster.
1921 yılında icat edilen ve bilhassa Amerika’da büyük ölçüde kullanım alanı bulan palavra makinesi sonuçları bir periyot isimli ispat olarak bile değerlendirilmişti. Lakin daha sonraları tarafsız uzmanların görüşleri doğrultusunda palavra makinesinin sonuçlarına kuşkuyla yaklaşıldı.
RUSYA’DA ÖĞRENDİĞİ PALAVRA MAKİNESİNİ YILLARDIR ANLATIYOR
Türkiye’de palavra makinesi denildiğinde akla gelen isimlerden biri de kamuoyunda “Palavra dedektörü uzmanı” olarak tanınan İbrahim Berk.
Rusya’da bulunduğu sırada bir dedektiflik ofisinde çalışan kayınbiraderini ziyarette birinci sefer görüp üzerine çalışmaya başladığı palavra makinesine dair bilgilerini geliştiren Berk, uzun yıllar boyunca bunları Türkiye’de de anlattı ve buna dair görüntüler çekti.
BEDENİN VERDİĞİ REAKSİYONLARI ÖLÇÜYOR
Independent Türkçe’nin sorularını yanıtlandıran Berk, palavra makinesinin bir medikal aygıt olarak isimlendirilebileceğini söyledi.
Palavra makinesinin bir MR yahut röntgen aygıtına benzetilebileceğini aktaran Berk, “Nasıl röntgen yahut MR aygıtına bakan kişi bedeninizin verdiği yansıları makinenin verdiği pahalar üzerinden görebiliyorsa palavra makinesindeki sensörler ile insanların reaksiyonlarına dair pahaları görebiliyoruz” dedi.
“MAKİNE YETMEZ TAHLİL EDECEK UZMANLIK DA ÖNEMLİ”
Berk, fakat palavra makinesinin yalnızca bir aygıttan ibaret olmadığını, bunun bir uzmanlığı olduğunu vurgulayarak, “Kullananın nasıl kullanacağını ve kişiyi nasıl teste hazırlayacağını bilmesi lazım. Teste tabi tutulacak kişinin de düzgün hazırlanması lazım. Testte hakikat soruların sorulması gerekiyor. İnsan bedeni her şeye reaksiyon veriyor. Palavra makinesinin bir programı var. Bu program bu reaksiyonları rapor halinde sunuyor. O rapor uzman tarafından ayrıntılı inceleniyor” diye konuştu.
TÜRKİYE’DE İSTİHBARAT KULLANIYOR ARGÜMANI
Palavra makinesinin ABD ve Rusya’da isimli yargı süreçlerinde kullanıldığını öne süren Berk, buna rağmen mahkemelerde olmamakla birlikte Türkiye dahil çok ülkede gayri resmi olarak kullanıldığını bildiğini öne sürdü. Berk, “Türkiye’de polis ve jandarmada olmadığı bilgisine sahibim. Lakin MİT’in bilhassa işçi basamağında yapılan test sürecinde palavra makinesini kullandığı biliniyor” tabirlerini kullandı.
Türkiye’de palavra makinesinin kullanımına dair hukuksal taban olmadığı için uzmanlarının yetiştirilemediğini vurgulayan Berk, kendisinin bu mevzuda bir okul açmak için görüşmeler yapmasına rağmen ilerleme kaydedilemeyince projeyi hayata geçmediğini söyledi.
“UZMAN İŞİNİ GERÇEK YAPARSA YÜZDE 100 SONUÇ VERİR”
Berk, “Sedat Peker’in palavra makinesinin yüzde 1,5 yanılma hissesi var” teziyle ilgili de şunu söyledi:
“Bu oran nereden çıktı bilmiyorum. Vakit zaman benzeri sözler ortaya atılıyor. ‘Yalan makinesi yüzde 90 oranında çalışıyor’ diyenler oluyor. Lakin palavra makinesi röntgen üzere bir aygıt. Ya hakikat çalışıyordur ya çalışmıyordur. Çalışınca gerçek sonuç verir. Burada asıl problem onu kullanan kişinin uzmanlığı ve yeterliliği. Uzman işini hakikat yaparsa yüzde yüz çalışır.”
“TESTİ YAPARIM FAKAT YALNIZCA PEKER’İN İSTEDİĞİ SORULAR OLMAZ”
Berk, Sedat Peker’in palavra makinesine bağlanmasını istemesinden beri Instagram hesabından yazan onlarca kişinin bu bahiste kendisinin bir teşebbüs başlatmasını istediğini öne sürdü.
Berk, bu taleplere nasıl baktığına dair ise şöyle konuştu:
“Ortadaki tezler çok önemli. Birebir biçimde Peker’in muhatap aldığı şahıslar de çok önemli bireyler. Lakin insanların taleplerine rağmen bu türlü bir şeyi ferdî olarak yapmaya taraftar değilim. Fakat devlet misyon verir, onaylarsa ve yeniden de Peker de onaylarsa testi yaparım. Lakin Sedat Peker yalnızca kendi seçtiği, istediği sorulara değil de kamuoyunun da seçtiği belirli başlı sorulara da karşılık verecekse bu türlü bir test yapmak isterim.”
MİT’İN İŞÇİSİNDE KULLANMAK ÜZERE PALAVRA MAKİNESİ ALDIĞI TEZ EDİLMİŞTİ
Berk’in MİT’in de palavra makinesi kullandığına dair savı 1 Eylül 2014 tarihinde Habertürk ve Sabah gazetelerinde yer alan bir habere dayanıyor.
Her iki gazetede çıkan haberlerde MİT’in bilhassa işçi alımında seçilecek bireylerin tespitinde kullanmak üzere palavra makinesi satın aldığı tez edilmişti.
Haberde çıkarılan MİT maddesine konulan, “İşçi alımında palavra makinesi kullanılabilir” düzenlemesinin akabinde satın alın alınan poligraf (yalan makinesi), yurtdışına vazifeye gidip gelen çalışanın rastgele bir olumsuz faaliyetine karşı ve MİT’e yeni katılacak çalışanla ilgili değerlendirmelerde kullanılabileceği belirtilmişti.
“GÜVENLİ DEĞİL, KANITTAN DAHA UYGUN PALAVRA MAKİNESİ Mİ VAR?”
Pekala, palavra makinesi Türk yargı sisteminde yahut güvenlik ünitelerinin soruşturma sürecinde var mı?
Öncelikle Avukat Yankı Büyüksezer, yargılama sürecinde palavra makinesi üzere bir uygulamanın Türkiye’de olmadığını söyledi.
Uzun yıllar boyunca Asayiş Şube Müdürlüğü Cinayet Ofis Amirliği’nde çalışan ve buradan emekli olan polis memuru Mustafa Bayram ise Türkiye’de güvenlik güçlerinin palavra makinesi üzere bir sistem kullanmadığını, bu türlü bir şeye hiç şahit olmadığını söyleyerek şunları kaydetti:
“Bir sefer olsa bile bunu inançlı bulmuyorum. Sahiden son derece itidalli, ne söylese reaksiyon vermeyen, artık palavrada ustalaşmış beşerler var. Bu türlü birine denk gelince ne kadar hakikat sonuç verebilir? Ayrıyeten uygulaması şundan ötürü mümkün değil, yasal olarak insanların susma hakkı var. Bu hakkını kullanan insanı nasıl palavra makinesine bağlayacaksın? Biz kanıttan suçluya gideriz. Teknolojinin gelişmesiyle artık kanıta ulaşmanın birçok yolu var. DNA sonucu, balistik inceleme, teknik takip, MOBESE kayıtları vb. üzere. Sen kanıtı önüne koyduğun vakit isterse susma hakkını kullansın. Kanıtı gören zati renkten renge giriyor. Kanıttan daha âlâ palavra makinesi mi var?”
“BİLİMSEL GEÇERLİLİĞİ YOK”
Pekala, psikiyatri bilimi palavra makinesine ne diyor?
Psikiyatrist Prof. Dr. Mansur Beyazyürek, öncelikle palavra makinesine dair soruyu cevapladı:
“Yalan söyleyen bir insanın kan basıncı yükselir, terleme olur. Bunları o sırada ölçen birtakım aletler bulunur. Bunlara palavra makinesi deniyor. Palavra söylediğimiz vakit bedenimizde kimi fizyolojik değişimlerden yola çıkılarak yapılıyor lakin yüzde 100 muteber bilimsel geçerliliği yok.”
PALAVRA MAKİNESİNİN ÖLÇTÜĞÜ BELİRTİLER ÖBÜR NEDENLERLE DE OLABİLİR
Beyazyürek, palavra makinesinin emniyetli olmamasını şu nedene bağladı:
“Yalan makinesinin ölçtüğü durumlar öteki sorunlarda olabilir. Örneğin şahısta panik atakta da olabilir. Adam tahminen test sırasında panik atak geçiriyor. Tahminen öbür fizyolojik düşüncesi var. Testten evvel terlemesi var mı, tansiyon mu yüksek mi diye bakıyorlar. Sonra da palavra makinesine bağlandıktan sonra bakılıyor palavra söylüyor mu söylemiyor mu diye. Lakin bu durumda bile muteber değil. Çükü diyelim ki senin tansiyonun pek olağan. Lakin ‘senin yüzünde biraz soğukluk var gel şu tansiyonuna bakalım’ desem senin yükselmeyen tansiyonun yükselir.”
“YÜZDE 100 ÖLÇMEZ YANILGI HİSSESİ YÜZDE 5 CİVARINDA”
Psikiyatr Dr. Ayhan Akcan da endişe ve palavra durumunda tansiyon beden sıcaklığı ve nabız sayısında değişikliler olduğunu kaydederek, palavra makinesinin bunların birebir anda tespitine dayandığını belirtti lakin şunu da ekledi:
“Ancak yüzde 100 ölçmez. Kusur hissesi yüzde 5 civarında. Bu nedenle kesin sonuç vermez. İstatistiksel karşılaştırma üzerinedir.”
