Tarihinde birkaç kere Rus işgaline uğrayan Erzurum, son olarak 1916 yılının Şubat ayında işgal edildi. Bu işgal sırasında kentin pek çok tarihi ve kültürel pahası, Ruslar tarafından tahrip edilmesi sonucu yok oldu. Ruslar, Erzurum müdafaasının yaşandığı Aziziye Tabyalarında, o periyotta ele geçirdikleri 9 alay sancağı ile Pasinler’den ele geçirdikleri 1 Pasin sancağını ülkelerine götürdü.
Erzurum ile Pasinler ilçesinden Rusya’ya götürülen ve 105 yıldır esir tutulan sancaklarla ilgili tarihçi Ümit Topal, çalışma başlattı. Topal, 1916’da kente birinci giren Rus Kumandan Yüzbaşı Konieff’in, Aziziye Tabyalarından ele geçirdiği sancakların şu an St. Petersburg’da bulunan Hermitage Müzesi depolarında olduğunu tespit etti. Topal, sancakların iadesi için avukatı Ömer Çelik aracılığıyla Erzurum 1’inci Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açtı.
“BİZİ EN ÇOK ÜZEN, 9 SANCAĞIN BAŞ AŞAĞI SERGİLENMESİ”
Yasal Sultan Süleyman’ın, Safevi Savaşı sırasında harap hale gelen Erzurum’un imarı için görevlendirilen Dulkadiroğlu sülalesinin evladı olduğunu belirten Ümit Topal, kent üzerine araştırmalar yaptığını söyledi. Osmanlı- Rus savaşlarında Erzurum’dan götürülen tarihi ve kültürel varlıkları bulmak için araştırma yaptığını anlatan Topal, “Saat Kulesi’nden sökülüp götürülen saat, çeşitli eserler, çiniler, kale kapısı, Rusya kütüphanelerine götürülen el yazması kitapları bulduk. Tıpkı vakitte bizi ok üzere yaralayan, ulusal hislerimizi canlandıran sancakların izini de bulduk. Bizi bu araştırmada en çok üzen, 9 sancağın baş aşağı sergilenmesi olmuştur. Sancaklar Türk ordusunun Türk milletinin erdemidir. Bunları ülkemize getirmek için herkesin dayanağını beklediğimizi söz ederim” dedi.
“ESİR SANCAKLARIN İADESİNİ TALEP EDİYORUZ”
Ümit Topal’ın avukatı Ömer Çelik ise “Sayın Ümit Topal ve ben başta ulu Erzurum müdafaasında şehit düşen ecdadımıza sonra da milletimize ve tarihe karşı olan sorumluluk şuuru ile üzerimize düşen vazifeyi yerine getirmek ismine Erzurum 1’inci Asliye Hukuk Mahkemesi nezdinde Rusya’da esir bulunan bu 9 Erzurum alay sancağı ile 1 Pasin sancağının iadesi için Rusya Federasyonu’na karşı mülkiyet tespit ve iade davası açmış bulunmaktayız. Bildiğimiz kadarıyla bu dava, Türkiye’de birincidir. Birinci sefer bu esir sancakların iadesi, isimli olarak ve resmen talep edilmektedir” diye konuştu.
DAVA DİLEKÇESİ
Avukat Ömer Çelik’in Erzurum 1’inci Asliye Hukuk Mahkemesi’ne verdiği dava dilekçesinin husus kısmında, “1916 yılında Rus işgali sırasında başta 9 alay sancağı, 1 Pasin Sancağı ile çeşitli el yazması ve çeşitli ulusal ve tarihi yapıtın Rus işgal kuvvetleri tarafından Erzurum Pasinler’den alınıp Rusya’ya götürülmüş olduğunun tespiti ile bu sancak ve başka yapıtların Türkiye’ye iadesine karar verilmesi talebidir” denildi.
Dilekçede, Rusya’da esir tutulan sancakların fotoğraflarına da yer veren Ömer Çelik, hukuksal kanıt olarak Ulusal Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Erzurum Valiliği kayıtlarını; tarihi doküman olarak da Atatürk Üniversitesi Tarih Kısmı’nın arşiv ve kayıtlarını gösterdi.
Dava dilekçesinin sonuç ve istek kısmında ise Çelik, “Rus işgali sırasında başta 9 alay sancağı, 1 Pasin sancağı ile türlü el yazması ve çeşitli ulusal ve tarihi yapıtın, Rus işgal kuvvetleri tarafından Erzurum ve Pasinlerden alınıp Rusya’ya götürülmüş olduğunun tespiti ile bu sancak ve öbür yapıtların Türkiye’ye iadesine, yargılama masrafları iye vekalet fiyatının davalı tarafa yüklenmesine karar verilmesini arz ve talep ederim” dedi.
Dulkadiroğlu Dernekleri Federasyonu Genel Lideri Hakan Türker Dulkadiroğlu da ‘esir sancaklar’ın iadesiyle ilgili tüzel süreci başlatan Ümit Topal ve avukatı Ömer Çelik’e dayanak verdiğini belirtti.
