Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Prof. Dr. Celal Şengör’ün İstanbul’da muhtemel bir sarsıntının akabinde kaos ortamı oluşacağını öne sürerek megakentten ayrılacağını duyurmasına ait değerlendirmelerde bulundu. Özener, “Deprem olmaz denilen Konya’da bile zelzele oluyor. Onun için bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bulunduğunuz yeri zelzeleye hazır hale getirmek lazım” dedi.
MARMARA ZELZELESİ HAKKINDAKİ SON GELİŞMELERİ DEĞERLENDİRDİ
Bilim insanlarından muhtemel Marmara sarsıntısıyla ilgili arka arda açıklama ve ikazlar gelirken, Prof. Dr. Celal Şengör’ün beklenen büyük Marmara sarsıntısı sonrası İstanbul’da yaşanacaklara ait ortaya attığı görüşler, gözlerin bir kere daha mega kente çevrilmesine yol açtı. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, beklenen Marmara sarsıntısı hakkında son gelişmeleri kıymetlendirdi.
“MARMARA’DA HER YIL ORTALAMA 900 CİVARI SARSINTI OLUYOR”
6 Ağustos’ta Marmara Denizi’nde olan 3.6 büyüklüğündeki sarsıntısı, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi olarak pahalandıran Özener, “Ülkemizin bir sarsıntı bölgesi olduğu gerçeği hepimiz tarafından biliniyor. Marmara’ya baktığımız vakit, Kandilli Rasathanesi Zelzele Araştırma Enstitüsü kayıtlarına baktığımız vakit, esasen Marmara’da her yıl ortalama 900 civarı zelzele oluyor. Bu zelzelelerin bir kısmı da 4’ten büyük zelzeleler. Şu ana kadar eski yıllara baktığımız vakit, yılda ortalama 4-5 tane 4’ün üzerinde sarsıntı oluyor. Yani Marmara Bölgesini de sarsıntı aktivitesinin olduğu bir yer olarak düşünürsek, olan 3.6’lık zelzelesinde aslında Marmara’nın olağan sismik aktivitesine bağlayabiliriz. Lakin bu şu demek değildir. ‘Bu 3.6’lık zelzele büyük bir zelzelesi tetikleyecek’ bunu söyleme talihimiz yok fakat bunu söylerken de ‘Marmara’da 7’den büyük sarsıntı olmayacaktır’ demek de gerçek değil. Münasebetiyle olan sarsıntılar, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi. Birçok bilim beşerinin kabul ettiği üzere Marmara Denizi içerisinde olabilecek büyük bir sarsıntı beklentisi bütün bilim insanlarında var lakin her vakit olduğu üzere şunu belirtmek istiyorum. Bunula ilgili bir vakit söyleme bahtımız yok” dedi.
“FAY ÇİZGİSİNİN DENİZDEN GEÇMESİ BİR AVANTAJ”
Siyaset üstü bir aksiyon olması gereken kentsel dönüşümün, öncelik sırasına nazaran süratlice tamamlanması gerektiğini vurgulayan Haluk Özener, “İstanbul’a 15-18 kilometre uzaklıktan geçen fay sınırları var. Bu da bilinmeyen bir şey değil, bir avantaj olarak nitelendirilebilir. Yani Türkiye’nin birçok yerinden, kentlerin içinden fay geçerken Marmara Denizinin içinden geçen bir faydan bahsediyoruz. O da en yakın yerleşim alanına 15-18 kilometre uzaklık var. Natürel ki bu bir avantaj olarak kabul edilebilir. Faya ne kadar yakınsanız, tabanınız ne kadar berbat bir yerse daha fazla etkileniyorsunuz. Binanızın yapısı, binanızın kalitesi burada çok etkiliyor. Hasebiyle birçok farklı parametreye bağlı. Yeriniz sağlamsa, faydan uzaktaysanız, binanız sağlamsa doğal olarak daha az etkileneceksiniz” formunda konuştu.
“DEPREM OLMAZ DENİLEN YERLERDE BİLE ZELZELE OLUYOR”
Türkiye’de zelzele dehşetiyle kent değiştirmenin anlamsız olduğunu söyleyen Özener, “Tabii herkesin şahsî görüşü, şahsî değerlendirmesi farklı bu mevzuda yorum yapmak çok hakikat olmaz. Lakin her insanın dehşet eşiği yahut telaş eşiği farklı olabiliyor. Ancak şu gerçeği bilmek lazım, ülkemizin neredeyse tamamına yakını zelzele kırılganlığı taşıyor. Yani zelzeleden etkilenebilecek, zelzele tehlikesi olan bir yerden bahsediyoruz. Kimine nazaran yüzde 80’i, kimine nazaran yüzde 90’ı lakin dediğim üzere Türkiye’de 500’e yakın canlı fay bulunmakta. Herkesin çok sağlam olarak gözlediği, Anadolu’nun ortası Konya’da bile, sarsıntı olmaz denilen yerlerde bile zelzele oluyor. Faal canlı faylar, haritada gözüken faylar olduğu üzere örtülü fay dediğimiz fizikî olarak yerde tespit edilemeyen lakin zelzele üretebilen faylar var. Bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bence sarsıntıya hazırlıklı olmak lazım. Münasebetiyle sağlam binalar, kentsel dönüşümün hızlanması ve zelzele inançlı konutlarda oturuyor olmamız, yalnızca konutlar değil doğal ki iş yerlerimizin, kamu binalarımızın çok çok sağlam olması lazım” diye konuştu.
“AFET RİSK AZALTMA PLANI’NA GEÇTİK”
Prof. Dr. Celal Şengör’ün sarsıntı sonrası İstanbul’da bir kaos ortamı oluşacağı savlarının sorulması üzerine Özener, “Kişiler üzerinden gitmeyelim lakin edindiğimiz deneyimlerden gideyim. 6 Şubat sarsıntıları, 17 Ağustos sarsıntısı bizim için çok kıymetli bir göstergeydi. 6 Şubat sarsıntılarında aslında 11 farklı ili etkileyen sarsıntılardan bahsediyoruz. Aslında peş peşe olan iki tane 7’nin üzerinde zelzeleler, bunun bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Bu deneyimlerden de ders çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. Münasebetiyle yaşadıklarımızdan ders çıkarırsak geleceğe daha âlâ bakabiliriz. Ümit ediyorum ders çıkarabiliyoruzdur. Türkiye Afet Müdahale Planı’ndan (TAMP), Vilayet Risk Azaltma Planı’na (İRAP) ve Türkiye Afet Risk Azaltma Planı’na (TARAP) geçtik. Yani sarsıntı olduktan sonra müdahale etmektense sarsıntıdan evvel riskleri azaltma tarafında teşebbüslerimiz var. Tüm Türkiye, 81 vilayet için, İçişleri Bakanlığı AFAD tarafından yapılan çalışmalar var. Yapılacak işler muhakkak aslında. Değerli olan yetkili ve sorumlu kuruluşların yapılacak planlamaları harfiyen uygulayıp riskleri azaltması gerekiyor. Riskler azaltıldığı vakit zelzeleden sonraki süreçlerde çok çok rahat edebilecek duruma geleceğiz” dedi.
