Türkiye’nin yüksek yargı organlarından Danıştay, Erdoğan’a bağlı Bağlantı Başkanlığı’nın gazetecilerin bir kısmına basın kartı vermemesini haksız buldu. Bir gazeteci örgütünün açtığı davaya bakan mahkeme; Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Bağlantı Başkanlığı’nın, basın kartlarını muğlak ve sübjektif münasebetlerle iptal edemeyeceği kararını verdi. Mahkeme kararına nazaran yeni kart müracaatları da “inceleme” ismi altında bekletilemeyecek. Son iki yılda 1238 basın kartını iptal eden, 1372 kartın yenileme başvurusunu reddeden Bağlantı Başkanlığı; ortalarında yüzlerce gazetecinin kart başvurusunu ise “inceleme” gerekçesiyle askıya almıştı.
Deutsche Welle’den Bülent Mumay’ın haberine nazaran; son periyotta gazeteciler yeni bir engellemeye şahit oluyor. Gazetecilerin bir kısmının kartları ya iptal ediliyor, ya yenilenmiyor ya da yeni kart müracaatları yanıtsız bırakılıyor. Akreditasyon sorunu nedeniyle, gazeteciler işlerini yapamaz hale geliyor.
Dünyanın birçok ülkesinde basın kartları, meslek örgütleri ya da sendikalar tarafından dağıtılıyor. Türkiye’de ise 2018’e kadar devlete bağlı Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından veriliyordu. Lakin kimlerin basın kartı almaya hak kazandığına karar verilen kurulda, gazetecilik örgütünden temsilciler de bulunduğu için rastgele bir ayrımcılık yaşanmıyordu.
2017’NİN AKABİNDE CUMHURBAŞKANLIĞI’NIN İNİSİYATİFİNDE
2017’de yapılan referandumun akabinde “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”ne geçilince, evvelce basın kartlarını veren devlet kurumu, 2018’de İrtibat Başkanlığı ismi altında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a bağlandı. AKP’nin Almanya dahil birçok ülkede faaliyet gösteren “think-tank” kuruluşu SETA’da uzun yıllar misyon yapan Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı’nın bağlanan Bağlantı Başkanlığı’nın başına getirildi. Bu değişikliğin akabinde basın kartı komitesi dağıtıldı, gazetecilerin kart müracaatları büsbütün Cumhurbaşkanlığı’nın inisiyatifine geçti.
Yasal düzenlemeye nazaran, daha evvel basın kartı almanın önündeki tek mahzur, çeşitli hatalardan karar giymiş olmaktı. Bu uygulama da, fikir açıklamanın vakit zaman terör hataları kapsamında cezalandırılması nedeniyle birtakım gazetecilerin kart almalarına pürüz oluyordu. Fakat yetkilerin büsbütün Cumhurbaşkanlığı’na devredilmesiyle birlikte, yönetmelik değiştirildi. “Milli güvenlik ve kamu tertibine ters davranış” ve “gazetecilik onurunu zedeleyecek işler yapılması” üzere münasebetler kondu. Kimin nasıl denetleyeceği belgisiz bu münasebetlerle, mahkemelerin haklarında rastgele bir karar vermediği yüzlerce gazetecinin basın kartı, ya iptal edildi ya da yenilenmedi.
1238 BASIN KARTI İPTAL EDİLDİ
Türkiye’de hükümetin denetiminde olmayan kurumlarda çalışan gazeteciler, uzun bir müddettir Bağlantı Başkanlığı’nın açıkladığı resmi sayılara nazaran, 2018-2020 yılları ortasında 1238 basın kartı iptal edildi. 1371 gazetecinin basın kartları, Cumhurbaşkanlığı’nın yeni şartları nedeniyle yenilenmedi.
“UYGULAMA BASKI VE Tasa ALTINDA TUTUYOR”
Cumhurbaşkanlığı’nın yeni basın kartı siyaseti, geçtiğimiz günlerde dava konusu oldu. Ülkenin en büyük ikinci gazetecilik örgütü olan Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD), basın kartı yönetmeliğindeki muğlak unsurların iptali istemiyle Danıştay’a başvurdu. Başvuruyu inceleyen yüksek mahkeme, “Milli güvenlik ya da kamu tertibine karşıtlık yahut bunları alışkanlık edinme” ve “gazetecilik meslek onurunu zedeleyecek işler yapılması” üzere muğlak ve keyfi münasebetlerle basın kartlarının iptal edilemeyeceğine karar verdi. Kararda, mevcut yönetmeliğin “gazetecileri baskı ve kaygı altında tutacağına” dikkat çekildi. Danıştay, gazetecilere verilmeyen basın kartının Cumhurbaşkanlığı’nda çalışan işçiye dağıtılmaması gerektiğine de işaret etti. Mevcut uygulamaya nazaran, İrtibat Başkanlığı’nda çalışan memurlar bile basın kartı alabiliyor.
“MAHKEMENİN KARARI BAĞLAYICI”
Basın kartları yönetmeliğini ÇGD ismine yargıya taşıyan avukat Onur Can Keskin, Danıştay’ın aldığı kararın çabucak uygulanması gerektiğine işaret ediyor. Danıştay’ın aldığı kararın kesin ve itiraza kapalı olduğunu belirten Keskin, yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Mahkemenin kararı bağlayıcı. Yani yönetim karara uymak zorunda. Lakin Bağlantı Başkanlığı’nın nasıl bir uygulamaya gideceğini kestirmek güç. Zira mevcut müracaatların birçoklarının hangi nedenle bekletildiği ya da reddedildiği bilinemiyor. Bununla birlikte müracaatların reddedilmesinde yürütmesi durdurulan hususlar ve bu unsurlarda yer alan sözlere dayanılarak yapılan takdiri değerlendirmeler münasebet gösterilemeyecek. Müracaatların bir kısmının incelemenin sürmesi nedeniyle bekletildiği düşünülecek olursa, artık incelemenin yasal desteği ortadan kalktığı için kart müracaatlarının da bekletilmeden sonuçlandırılması gerekecek.”
