Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dünkü Cumhurbaşkanlığı Kabinesi toplantısının akabinde açıkladığı “tam kapanma” kararının rastgele bir takviye paketi olmadan alınmasına siyasi partilerden reaksiyon geldi.
“AÇ KALACAKSINIZ DEMEK”
CHP Genel Lider Yardımcısı, Malatya Milletvekili Veli Ağbaba rastgele bir takviyeden kelam edilmemesini eleştirdi. Ağbaba’nın açıklaması şöyle:
“Zaten bir yılı aşkın müddettir faaliyetleri aç-kapa yapılarak durdurulan esnaf ve çalışanlar açlığa terk edilmiş bir formda hayatını sürdürmekteydi. İktidar bu müddette takviye ismi altında esnafa 3 aylığına aylık 1000 TL yani günlük 33 TL ile ciro kaybının yalnızca yüzde 3’ü kadar takviye verdi. Son açıklama ile bir arada esnafa ve çalışana yönelik rastgele bir gelir takviyesi ve garantisi açıklanmadı. Yalnızca iş yerlerinizi kapatacaksınız dendi. Ortada rastgele bir gelir garantisi olmadan, kira ve fatura dayanağı olmadan, SGK ve BAĞ-KUR prim borçları için bir dayanak olmadan esnafa ‘tam kapanacaksınız’ demek ‘aç kalacaksınız’ demekten diğer bir şey değildir. Çalışan emekçilerin gelir teminatını sağlamadan, sokakta gün kazanıp gün geçinen yevmiyeli çalışanlara rastgele bir dayanak vermeden yapılacak olan tam kapanma tam bir toplumsal ve ekonomik felaket demektir.
BİNDE TEĞİN BİLE ALTINDA
2021’in birinci 3 ayında 34 bin 632 esnafın iflas ettiğini belirten Ağbaba şunları tabir etti:
Erdoğan’ın örnek verdiği Avrupa ülkelerinde hangi tedbirler alındı. Esnafına kaybettiği ciro kaybına nazaran dayanak verildi. Kirasını, faturasını devlet üstlendi. Çalışanının maaşını teminat altına alındı ve kısıtlama uygulamalarını hayata geçirildi. Türkiye’de hâlihazırda 150 bin civarında lokanta, kafe işletmesi müşterisinden mahrum. 130 bine yakın kahvehane ve çay ocağı işletmesi bu süreçte ne açıldı ne kapandı. 4 bin 732 bar işletmesi, 8 bin 470 müzikli lokanta ve kafe, 11 bin 207 internet kafe ve salonu, 7 bin 485 hamam, sauna ve spor merkezi ve 3 bin 740 düğün ve nikâh salonu kapalı. Türkiye’de 300 bin civarında küçük esnafın borç oranı yüzde 65’i geçti. 2020 yılında 99 bin 588 esnaf, 2021 yılının birinci 3 ayında ise 34 bin 632 esnaf iflas etti. Pandemi sürecinde dayanaktan yoksun kaldığı için en az 135 bin esnaf iflas etti. Dünyada güçlü devletlerin esnafına ve işletmelerine COVID-19 münasebetiyle yaptıkları yardımların ulusal gelire oranı yüzde 10’u ila 20’si ortasında değişirken bizde bugüne kadar esnafa yapılan yardım ulusal gelire oranı 10 binde 35, yani binde 1’in bile altında.”
GARANTİ ALTINA ALINMALI
Küçük esnafı kapatıp AVM’lerin ve zincir marketlerin açık olmasının ayrımcılık olduğunu kaydeden Ağbaba şöyle devam etti:
“Bir taraftan küçük esnafı kapatıp başka tarafta AVM’leri, zincir marketleri açık tutmak apaçık ayrımcılıktır. Kırtasiye esnafını 19 gün kapatıp, zincir marketlerde kırtasiye materyali satılmasına müsaade veren çarpık anlayış 135 bin esnafın iflas etmesinin virüsten sonraki tek sebebidir. Şayet bir tam kapanma olacaksa herkesin gelirini teminat altına almakla olur. Türkiye’de şayet tam bir kapanma olacaksa tam bir ekonomik ve toplumsal teminatın olması gerekmektedir. Avrupa ülkeleri nasıl tam açılmayı başardı, lebalep kongreler yapmadığı ve vatandaşının gelirini garanti altına alarak kısıtlamalara gittiği için. Bu bakımdan; esnafın gelir kaybı teminat altına alınmalı ve her esnafa kaybına nazaran gelir dayanağı verilmelidir. Kira, fatura, prim vb. ödemeler devlet tarafından karşılanmalıdır. Kira stopajları kaldırılmalı ve esnafa yönelik icra süreçleri durdurulmalıdır. Esnafın tüm borçları ertelenmelidir. Bu kurallar altında tam kapanma yalnızca esnafı değil işçileri de olumsuz etkileyecek. Zarurî hizmet ve üretimde yer alan personellere öncelikli aşı hakkı tanınmalıdır.”
BABACAN: DERHAL AÇIKLANMALI
DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan da, Erdoğan’ın takviyesiz açıkladığı kapanma kararını eleştirdi. “Bu, Türkiye için gereklidir. Lakin kapanmayla bir arada vatandaşlarımıza bir dayanak paketi açıklanması gerekiyordu” diyen DEVA Partisi Genel Lideri Babacan’ın açıklaması şöyle:
“Biz esasen DEVA Partisi olarak en az iki haftalık bir kapanmanın gerekli olduğunu söylüyorduk. Bu, Türkiye için gereklidir. Lakin kapanmayla birlikte vatandaşlarımıza bir dayanak paketi açıklanması gerekiyordu. Bütün dünya bunu bu türlü yönetiyor. Kapanıyor, ancak tıpkı vakitte vatandaşına direkt dayanak veriyor, herkes. Küçük işletmeler, esnaf, gündelikle geçinenler, yevmiye ile geçinenler, günlük kazanıp günlük harcayanlar. Bütün bu vatandaşlarımız şu anda üç hafta boyunca mağdur kaldılar. Biz hükümetten hemen bir dayanak paketi açıklanması bekliyoruz şu anda. Kapanma lakin takviye paketi ile bir arada olmalıdır ve natürel ki aktif bir aşılama programı ile de birlikte kapanma manalıdır.
GELECEK PARTİSİ’NDEN TEKLİF
Gelecek Partisi de rastgele bir takviye paketinin açıklanmamasına reaksiyon gösterdi. Gelecek Partisi’nin bu bahiste yayınladığı görüntü iletide, “18 günlük devlet garantili 1,5 milyar liranın müteahhitlere değil, vatandaşlara ödenmesi” daveti şu biçimde lisana getirildi:
“Bu 18 günde geçmediğimiz köprülerden, tünellerden, binmediğimiz trenlerden, inmediğimiz garlardan, uçak yüzü görmememize karşın havalimanlarından, hazinenin müteahhitlere ödeyeceği para tam 1,5 milyar lira. Gelecek Partisi olarak teklifimiz şudur, bu 18 günlük devlet garantili 1,5 milyar lirayı müteahhitlere değil, vatandaşlara ödeyin.”
SANATKARLARDAN REAKSİYON
Pandeminin en çok etkilediği sanat dünyası da kapanma kararını kıymetlendirdi. Sanatkarların reaksiyonları şöyle:
Sabahat Akkiraz: Tam kapanma kararını destekliyorum ancak günlük kazanıp günlük harcayanlar için her hangi bir dayanak proğramı olmaması kabul edilemez.
Giray Altınok: Uzun olmuş. “Kapatıyorum işte kâfi uzatmayın nası geçinirseniz geçinin..” yeterdi.
Berna Laçin: Durduk durduk, şu hoş bahar günleri kapatıyoruz , koca kış kapansaydık da artık öteki ülkeler üzere biz de düze çıksaydık ya 🙁
Bülent Emrah Parlak: O denli bir ülke ki tam kapanma bile tam kapanma değil.
Devin Özgür Çınar: Ne kadar tam?
Mehmet Esen: Sevgili günlük… Bir hayalim var;Bu pandemi devrinde tam kapanmadan evvel bankalara,vergi dairelerine,elektriğe,doğal gaza,suya,telefona “siz de tam kapanın üzmeyin insanları” diyecek bir devlet ne hoş olurdu!
Zafer Algöz: Artık çocukları ders ve imtihan geriliminden kurtarmalıyız.Herkes sınıfı gecsin fakat önümüzdeki yıl öğretım acığını kapatacak planlama yapılsın derim. Sayın Zİya Selçuk arz ederim bakanım
Orhan Aydın: Binlerce sanat işçisi, sanat ve hayat düşmanlığınız yüzünden taş kemiriyor memnun olun!
