Cumhurbaşkanlığı Sistemi alarm veriyor: “Devlet felce uğradı”

DW Türkçe’nin aktardığına nazaran yürütmenin meclisin bütçe üzere hususlarda kalan yetkilerine bile müdahale ettiğine işaret edilen raporda yasamanın zayıfladığı muhalefet milletvekilleri üzerinde de baskıların arttığı vurgulanıyor Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılıp kriminalize edildiklerine işaret edilen raporda “Anayasa açıkça ihlal edilerek, mecliste yapılmış konuşmalar bile, kanunların esnek bir biçimde yorumlandığı, gerçeklerin çarpıtıldığı, ceza kovuşturmalarına yol açabiliyor” tespiti yer alıyor.

Giderek artan siyasallaşmanın yargıya da büyük ziyan verdiği belirtilen ve “yargı mensuplarının bağımsız karar almaktan korkar hale geldiklerine” dikkat çekilen araştırmada, Türkiye’deki yeni sistemle bürokrasinin de “büyük ölçüde felce uğradığı” aktarılıyor.

BÜROKRASİ FELÇ

Cumhurbaşkanı Erdoğan “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini” savunurken, bunun daha aktif bir idare anlayışı getireceğini, “işlevsiz” ve “hantal” olmakla eleştirdiği bürokrasiyi de küçülteceğini söylüyordu.

Fakat SWP’nin raporuna nazaran yeni sistemle birlikte atılan adımlar sonucunda bürokrasi küçülmedi bilakis oluşturulan yeni üniteler kamu çalışanları sayısındaki artışla daha da büyüdü

Ülke genelinde işsizliğin artmasına rağmen kamuda işe alımların arttığına Haziran 2020 prestijiyle kamuda çalışan sayısının neredeyse beş milyona yaklaştığına dikkat çekilen raporda “Kamudaki bu süratli büyümeye karşın devlet yönetimi felce uğramış görünüyor” müşahedesi aktarılıyor.

Buna yol açan nedenler sıralanırken AKP’nin yaptığı liyakattan uzak görevlendirmeler hatırlatılıyor

Başbakanlığın lağvedilmesi binden fazla ofisin bulunduğu Cumhurbaşkanlığı sarayında yapılan görevlendirmelere yer verilen raporda kamu bürokrasisindeki bir öteki değerli sorun şu tabirlerle aktarılıyor

Yeni atama kararları büyük ölçüde nitelik ve liyakat temel alınarak değil bir dini cemaate ya da siyasi partiye üyelik Erdoğan ve ailesine yakınlık üzere yerine getirilecek misyon ile ilgisi olmayan dışsal etkenler dikkate alınarak alınıyor

FELCE UĞRADI

AKP’nin iktidarının birinci yıllarında bilhassa polis yargı istihbarat ve orduda FETÖ’cü darbe teşebbüsü sonrası bu kısmın tasfiyesine yöneldiğine işaret edilen raporda son periyotta ise bu vazifelere “aşırı muhafazakar dini tarikat mensupları” ya da MHP’ye yakın isimlerin getirildiğine dikkat çekildi.

Kurallara riayet etmek ve tarafsız kalmaktan uzak bu yeni takımların vasıflarının da yetersiz olduğu söz edilen raporda kamu bürokrasisinin giderek politize hale gelmesiyle kamu vazifelisi olmak ile parti üyesi olmak ortasındaki sonların da neredeyse ortadan kalktığı kaydediliyor.

Devlet kurumlarının zayıflaması ve felce uğraması konusunda Merkez Bankası Türkiye İstatistik Kurumu Türkiye Varlık Fonu’ndan örnekler aktarılırken Cumhurbaşkanı ile ailesinin bunlar üzerinde devasa nüfuz sahibi olduğu belirtildi buralarda “ahbap-çavuş ilişkilerinin” karar sürdüğü kaydedildi.

SINIRSIZ DENETİM

Yeni hükümet sistemi ile birlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kurumlar üzerinde “neredeyse sınırsız ve denetimsiz” bir güce sahip olduğu, buna karşın, hem de sürpriz bir biçimde “cumhurbaşkanının siyasi hareket alanının parlamenter sistemde olduğundan daha da dar hale geldiği” müşahedesi aktarılıyor.

Yeni sistem ulaşılacağı söylenen amaçların gerçekleştirilmesinde başarısız oldu değerlendirmesine yer verilen raporda, gelinen noktada bugün Erdoğan’ın “iktidarı koruma etme gayreti yürüttüğü” belirtiliyor.

Ne ekonomik görünüm ne de toplumsal öngörüler umut vaat ediyor görüşüne yer verilen araştırmada, “Toplumun seküler bölümlerine uygulanan inanılmaz baskıya karşın, ülke nüfusunun tamamını dindar Müslüman bir millete dönüştürme teşebbüsü de başarısız oldu” görüşü aktarılıyor.

Araştırmaya nazaran son devirde AKP’ye seçmen takviyesi azalırken Erdoğan’ın iktidarda kalabilmek için MHP’ye olan bağımlılığı daha da artıyor Erdoğan’ın ayrıyeten İslamcı kesitteki destekçilerini de kaybetmekte olduğuna işaret ediliyor

MHP’NİN ARTAN GÜCÜ

MHP’nin Türk siyasetinde değişen rolü ve devlet kurumlarında artan tartısının da mercek altına alındığı araştırmada Erdoğan’a geçmişte sert muhalefet eden Bahçeli’nin darbe teşebbüsü sonrası sunduğu dayanağın nedenleri sıralanıyor

Bahçeli’nin “U dönüşü” olarak nitelendirilen, darbe teşebbüsü sonrası cumhurbaşkanlığı hükümet sürecine verdiği dayanakla, MHP’nin meclisteki temsil oranına kıyasla çok daha büyük bir siyasi nüfuz alanına sahip olmasını sağladığına dikkat çekilirken, “MHP, yeni sisteme takviyesiyle takımlarına devlet bürokrasisinin kapısını açtı” tespitine yer verildi. Bu periyotta MHP’lilerin yanı sıra, Batı aykırısı isimlerin ve ayrıyeten tarikatlara yakın isimlerin de bürokraside boşalan takımları doldurdukları savunuldu.

MHP artan oranda belirleyici bir siyasi güce dönüşürken Erdoğan ve partisi yıllar sonra kendilerini savunma pozisyonunda buldu tespitinin aktarıldığı raporda, güvenlik kurumlarında güçlenen MHP takımlarına işaret edilerek, “AKP’nin güvenlik bürokrasisi üzerinde tam denetimi sağlamaya uzak olduğu istikametinde sinyaller artıyor. Bu bakımdan güçlenen MHP, cumhurbaşkanının siyasetlerini belirleme, birlikte belirleyebilme durumunda bulunuyor” görüşü savunuldu.

MUHALEFET İÇİN NE DEDİLER

SWP raporunda Türkiye’deki yeni sistemin demokrasi ve bürokrasinin işleyişinde yarattığı tahribat örnekleriyle anlatılırken muhalefet partilerinin itirazları ve alternatif oluşturma gayretleri da incelendi

Türkiye’de muhalafet partilerinin parçalanmış halde oldukları lakin cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine itirazlarının bu partileri bir ortaya getiren değerli ögelerden biri haline geldiğine işaret edilen raporda bununla birlikte partilerin demokrasinin onarılmasını sağlayacak ortak bir vizyon geliştirmeyi başarıp başarmayacaklarının şimdi belgisiz olduğu kaydedildi

Araştırmada “Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin yol açtığı kurumsal tahribat ve muhalefetin belgisiz görünümü, olumlu tarafta kolay ve süratli bir değişim konusunda ihtiyatlı olunmasını gerekli kılıyor” tespitine yer verildi.