Azerbaycanlı bilim adamının kaleme aldığı manzum destanda farklı övgü ve tenkit sözleri yer aldı
Kırk dört günlük savaşın destanını kaleme alan Azerbaycanlı bilim adamı,Cumhurbaşkanları İlham Aliyev, Recep Tayyip Erdoğan ve Pakistan eski Başbakanı İmran Han`ı `Mukaddes Galip Üçlü` isimlendirdi. Abuzer Turan`ın kullandığı sözlerin bir kısmının Türkçe kafiye karşılığı bulunamazken tercüman İmdat Avşar o söz ve sözleri dipnotlar üzerinden aktarmıştır.İngilizceye ve Urducaya da çevrilmiş destana yazdığı ön kelamda Azerbaycan Parlamentosu üyesi,Ulusal Bilimler Akademisi Lider Yardımcısı,Nizami Gencevi Edebiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Ord.Prof.Dr.İsa Habibbeyli kanısını, “Abuzer Turan’ın ‘Zafer nağmesi’ isimli manzum romanı Azerbaycan edebiyatında Vatan Savaşında kazanılmış tarihi zaferi bahis alan ve büyük ustalıkla kaleme alınmış şiir-destandır” kelamlarıyla tabir etmiştir.
Zafer nağmesi`nin Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`e hitaben kaleme alınmış`Ali Baş Kumandanım` başlıklı birinci kısmında toprakların yaklaşık otuz sene Ermenistan işgali altında kalmasından sonra Aliyev`in sergilediği kararlılık sayesinde kurtarıldığına vurgu yapılmıştır:
***
Askerine “Vur” dedi,
Halka “Uyan!Dur” dedi,
Düşmanı “Öldür!” dedi,
Kelamını çok gür dedi,
Ali Baş Komutanım!
***
Zafer Senle ikizdir,
Düşmanlara kan emzir,
İsmin halka sevgilidir,
Soyun saftır,temizdir,
Ali Baş Komutanım!
***
Zekana dünya hayran,
Övünür Azerbaycan,
Ağ atlı Galip oğlan,
Uzunluğuna alem kurban,
Ali Baş Komutanım!
***
Azerbaycan devlet liderinin kazanılan zaferdeki rolünü,yöneticilik kabiliyetlerini ve insani özelliklerini genelde bu biçim kelam ve tabirlerle öven Zafer Nağmesi müellifi Abuzar Turan bir temennisini de şiirin lisanıyla ortaya koymuştur:
Ağaç kök üste biter,
Ders alsın oğlun Heyder,
An gelir,vade kâfi,
Ülkeye olur rehber
Ali Baş Komutanım!
Manzum destanın dört kısmında de müellif ermenilere ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan`a dair değişik tabirler kullanmıştır:
Alçaktır Nikol tula(köpek)
Satılmış `yeşil` pula
Çevirdin onu kula
Koy gitsin çala-çala (ardına bakmadan gitmek)
Ali Baş Komutanım!
***
`Halay` çeken hayvana,
Bambılı (serseri) Paşinyan`a
Ders verdin ağayana,
Havlasın yana-yana
Ali Baş Komutanım!
***
Zafer Nağmesi manzum destanının “Sayın Cumhurbaşkanım” başlıklı ikinci kısmında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan`ın kırk dört günlük savaşta Azerbaycan`a verdiği takviye enteresan sözlerle övülürken Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar`ın askeri mahareti ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu`nun diplomasi alanında attığı adımlar da müellifin ilgisi dışında kalmadığı üzere Fransa Cumhurbaşkanı Macron “kudurgan” olarak nitelendirilmiş ve Erdoğan`ın Rusya devlet lideri Putin`le olan ferdî ilgilerinin kıymetine vurgu yapılmıştır:
Putin`le siz arkadaş…
Diz-dize kurun bağdaş,
Deyin ki :”Canım gardaş,
Türk`tür size tek yoldaş.”
Sayın Cumhurbaşkanım!
***
Şanlı uzunluklu kahraman,
Gardaşlıkta mihriban,
Samimi,güzel insan,
Recep Tayyip Erdoğan!
Sayın Cumhurbaşkanım!
***
Şehit olmadık heder,
Galip çıktık bu sefer,
Sana feda Abuzer,
Ey Sergerdem,Muzaffer
Sayın Cumhurbaşkanım!
***
Zafer Nağmesi destanının “Aziz Vezir-i Azam” başlıklı üçüncü kısmı Pakistan eski Başbakanı İmran Han`ın kırk dört günlük savaşta Azerbaycan’a verdiği dayanağa övgü niteliğindedir.Bu kısımda de manzum destanın genel üslubuna sadık kalan müellif İmran Han`ı överken Rusya devlet lideri Vladimir Putin’e teşekkür etmeyi de unutmadığı üzere Başbakan Paşinyan bu kısımdaki salvolardan da nasibini almıştır. Abuzer Turan bu kısımda Erdoğan, Aliyev ve İmran Han`ın birlikte Karabağ’ı ziyaret etmeleri tavsiyesinde de bulunmuştur:
Sağ olsun PUTİN KİŞİ
Akıllı tuttu işi
Nikol`un sındı (kırıldı) dişi
Boş çıktı zeng edişi (telefonla araması)
Aziz Vezir-i Azam!
***
Rus gidince ağlasın,
Hay kendini dağlasın,
Bohçasını bağlasın,
Tabanını yağlasın
Aziz Vezir-i Azam!
***
Sen mucize yarattın,
Dünyaya ileti attın,
Yağıya (düşmana) lisan uzattın,
Aşına zehir kattın
Aziz Vezir-i Azam!
***
Ermeni`ye dağ basan,
Üç Kişi`ye (adam) can kurban,
Abuzar size hayran,
İLHAM, TAYYİP, İMRAN HAN
Aziz Vezir-i Azam!
***
Ve nihayet Zafer Nağmesi manzum destanının `Mukaddes Galip Üçlü` başlıklı son kısmında Türkiye ve Azerbaycan devlet liderleriyle Pakistan eski Başbakanına tavsiyeler yer almıştır. Manzum destanın muharririne nazaran kırk dört günlük savaş sırasında yapılan belirleyici nitelikteki işbirliğinin bundan sonra da sürmesi için her şeyden evvel Erdoğan,Aliyev ve İmran Han`ın birlikte Karabağ`ı dolaşmaları elzemdir. Rusya`nın da bu sürecin içinde olması gerektiğine dikkati çeken Abuzer Turan, savaşın son gününde Rus ordusunun yerleştiği Karabağ`ın başşehri Hankendi`nin yazgısının o seyahatten sonra gündeme gelmesi gerektiğini tabir etmiştir:
Köhne tarihi silin,
Rusya`yı da dost bilin,
Evladıyız bir elin,
Bir toprağın,bir çölün
Kutsal Galip Üçlü!
Hürdür gidiş-geliş,
İltizamlı her bir iş,
Ünsiyette diriliş,
İktisadi yükseliş..
Kutsal Galip Üçlü!
***
Abuzar`ım,destanım,
Sona erdi ey canım!
Var olun,kahramanım:
İLHAM, TAYYİP, İMRAN`IM
Kutsal Galip Üçlü!
1954 doğumlu Abuzer Bağırov (Turan) 1980 yılından bu yana Moskova`da yaşamaktadır. 1989`da SSCB Müellifler Birliği`ne üye olmuştur.2018 yılından bu yana ise Azerbaycan Muharrirler Birliği Moskova şubesi başkanlığını yürütmektedir.Edebiyat alanında doktorası bulunan Abuzar Bağırov halihazırda Rusya Fedeasyonu Dışişleri Bakanlığı`na bağlı Moskova Devlet Milletlerarası Bağlantılar Enstitüsü`nde hocalık yapmanın yanısıra Rusya Bilimler Akademisi`ne bağlı Maksim Gorki Dünya Edebiyatı Enstitüsü`nde kıdemli araştırmacı misyonunda bulunmaktadır.Ahmet Kabaklı`nın kurduğu Türk Edebiyat Vakfı`nın yayımladığı Zafer Nağmesi manzum romanı Bağırov`un şiir alanındaki birinci denemesiymiş.Kitap XXİ yüzyılın birinci çeyreğinde `Edebiyat bu türlü mi oluyor,edebi eser bu lisanda ve üslupta mı kaleme alınmalı` sorusunu tekrar gündeme getirmiştir.Öte yandan 10 Kasın 2020`de Rusya,Azerbaycan ve Ermenistan ortasında imzalanmış ateşkesten iki ay sonra-11 Ocak 2021`de Kremlin’de Vladimir Putin`in inisiyatifiyle başlatılan sürece Azerbaycan Cumhurbaşkanı ve Ermenistan Başbakanı katılarak ilgilerin olağanlaştırılması istikametinde olumlu görüşler ortaya koymuşlar. Rusya devlet liderinin arabuluculuğunda daha sonra Moskova`da ve Soçi`de iki ülke önderi biraraya gelmiştir. Türkiye de yeni devrin taleplerine karşılık vererek Ermenisan`la olağanlaşma süreci başlatmış ve hatta Zafer Nağmesi`nde sav edildiği üzere `dişi kırılmış` Başbakan Nikol Paşinyan’ın Antalya Diplomasi Forumuna katılması bile gündeme gelmişti.
İşte Zafer Nağmesi bir de bu gelişmelerin ışığında değerlendirildiğinde okurda hangi hisleri uyandırıyor sanki?
Mayis Alizade
