Yaygın görüş, akıllı telefonlarının kökenini Apple’ın 2007 yılında tanıttığı ilk iPhone modeline dayandırıyor. Halbuki, her zaman olduğu gibi teknoloji dünyasının ilklerine dair yine bir yanılgı içerisindeyiz. Webtekno, teknoloji tarihinin dönüm noktalarıyla size daha doğru ve güvenilir bilgiler sunuyor. TeknoTarih serimizin yeni yazısında, akıllı telefonların evrimine doğru yolcuğa çıkıyoruz.
Başlamadan önce bir konuda anlaşmamız gerek. Cep telefonları olarak bildiğimiz klasik telefonlardan çok söz etmeyeceğiz. Zira odaklanacağımız konu “akıllı” telefonlar olacak. Bunun için de öncelikle bir telefonu akıllı kılan şeylerin ne olduğu bilmekte fayda var. Klasik telefonlar, bir telefondan bekleyeceğiniz temel işlevleri yerine getirebilirler, ancak akıllı telefonlarda daha fazlası vardır.
Günümüzdeki akıllı telefonlar, sahibine göre şekillenen yapay zeka yazılımlarıyla destekleniyor, bir nevi cep bilgisayarı olarak görev yapıyorlar. Bir dakika, cep bilgisayarı mı? Evet, biz o cihazlara akıllı telefon demeden önce cep bilgisayarları diyorduk. 90’lı yılları görmüş olanlar, ne kadar ulaşılamaz ve pahalı olduklarını hatırlayacaklardır.
Şimdi hazırsanız yolculuğa başlayalım.
1994: Tarihte ilk kez “akıllı telefon” deyiminin kullanıldığı cihaz: IBM Simon
IBM, 1994’te “Simon Personal Communicator” adında bir cihaz üretti. Adı ne kadar da kaba ve odunsu, öyle değil mi? Simon, telefon özelliklerini barındıran bir cep bilgisayarı olarak tasarlandı, 1995’te “smartphone” yani “akıllı telefon” tanımlamasıyla anılmaya başlandı.
Simon’un piyasaya çıkış fiyatı 899 dolardı. Muhtemelen bugünün ekonomi koşullarında satışa çıksaydı, araştırmalarımıza göre bu cihazın fiyatı 2018’de 1447 dolar olacaktı.
Bu da IBM Simon’u aslında tarihin en pahalı akıllı telefonu yapıyor.
1999: BlackBerry’nin şovu başladı:
Apple’ın kişisel bilgisayarlara kafayı taktığı, Steve Jobs’ın şirketinden kovulduğu, Samsung’un iş makineleri ürettiği yıllarda IBM ve BlackBerry rekabeti vardı. BlackBerry, hala ısrarla sürdürdüğü işe yönelik kişisel cihazlar üretmeye, 1999 yılında tanıttığı RIM 850 modeliyle başladı.
RIM 850, kurumsal e-postlara, dijital rehberlere, takvimlere ve görev listesi oluşturmaya izin veren bir cihazdı. Bir bakıma, kablosuz internet deneyimi sunan, taşınabilir ilk kişisel cep bilgisayarıydı.
2000: Milenyum çağı diye boşuna demiyoruz, kameralı ilk telefona selam verin:
Bir telefonun akıllı olmasını sağlayan en önemli özelliklerden birisi de kameradır.
Bir zamanlar sadece fotoğraf çekmeye yarayan kameralı telefonlar, artık cebimizdeki robotun gözleri haline geldiler.
Çoğu yanlış bilginin aksine Japon elektronik devi Sharp, 2000’de J-SH04 isimli başarısız bir kameralı telefon üretip piyasaya sürdü. Başarısızlığının nedeni cihazın kendisi değildi, insanlar o zamanlar kameralı telefon fikrini pek benimseyemediler.
2003: Tüm zamanların en çok satan klasik telefonu Nokia 1100 piyasaya sürüldü
Evet, klasik telefonların adını çok anmayacağımıı söylemiştik, ancak kişisel telefonların yaygınlaşmasını sağlayan tarih yazan teknolojileri de görmezden gelemeyiz. Nokia bugün, bunu başaran bir firma olarak devlerin altında eziliyor olabilir. Her şeye rağmen hala onun başarısını egale edebilen çıkmadı. 2003 yılında çıkan Nokia 1100, tarihin en çok satan telefonu olarak genel klasmanda zirveye oturdu.
1100, telefon sektörünün fitilini ateşledi, rekabeti üst düzeye taşıdı. Bu aşamadan sonra her üretici, daha fazlasını sunmak için savaş verdi.
Yeni ile eskinin birleşmesi, son derece işlevsel olması, sorunların giderilmesi gerekiyordu. Nokia’nın en büyük pişmanlığı gelenekselci yaklaşımı olmuştu.
2007: Dersini alan bir şirketin, dersini alan bir patronu tarafından tanıtılan ilk iPhone:
Apple, 2007 yılında tarihin en etkili teknolojik ürünlerinden birisi olan iPhone’u tanıttı. Cihaz, oldukça küçük bir gövdede, telefondan daha fazlasını sunmak için tasarlanmıştı. Kamerası yalnızca fotoğraf çekebiliyor, renkli dokunmatik ekranında internette sörf imkanı sunuyordu. Mobil uygulama kavramı için biraz daha vakte ihtiyaç vardı. Steve Jobs iPhone lansmanı sırasında “Mobil cihaz sektörünün 5 yıl ilerisine geçtik” diye bir söz sarf etmişti, gerçekten de öyle dolu.
Ocak 2008: Mobil uygulama kavramı
Kullanıcıların kendi amaçlarına uygun hizmetlere erişmesi için farklı bir dünya sunmak gerekiyordu.
Bu akıllı telefon üreticileri için bir devrimdi, çünkü para kazanmak için tek yol olan cihaz üretip satmak dışında bir alternatif ortaya çıkmıştı. Apple ilk etapta bağımsız geliştiricilerin uygulama çıkarmalarına izin vermedi.
Yine farklı bir anlayışa, daha hızlı bir dönüşüme ihtiyaç vardı.
Kasım 2008: 10 yılda en çok kullanılan işletim sistemi olan Android’in doğuşu
Google’ın mobil işletim sistemi Andorid, 2008’in Kasım ayında sessiz sedasız HTC Dream olarak bilinen, ABD’de T-Mobile G1 olarak anılan bir cihazda yerini aldı. HTC Dream, kızaklı dokunmatik ekranı, fiziksel klavyesi, maksimum işlevselliği ile dönemin en iyi cihazlarından birisi oldu.
Bugün, ilk Android telefonun üreticisi olan HTC, pazarda tutunma savaşı veriyor. Google, her ne kadar firmanın elinden tutsa da HTC’nin Nokia’ya benzer bir kadere sahip olmasına az kaldı. Umarız böyle bir durum gerçekleşmez.
Nisan 2011: Klasik telefonların çöküşü
Artık telefonların akıllı olmasını sağlayan en büyük şeyin yazılım olduğu konusunda hemfikiriz.
Çıkalı 3 yıl olmasına rağmen, Apple’ın daha önce bu adımı iOS ile atmasına rağmen Google dönüşümü belgeleyen başarıya ulaştı.
Mobil cihazların %36’sından fazlası artık Android’e sahiptiler. Bu sırada Nokia’nın işletim sistemi Symbian’ın kullanım oranı düşmeye başladı, Nokia ısrarla Andorid cephesine yaklaşmıyordu. Firma önümüzdeki yıllarda Microsoft ile anlaşma yapacak ve borun pazarını kaçıracaktı, o kafayla Niğde zaten çok uzaktaydı.
Nisan 2011: Siri
iPhone’ların en büyük parçalarından birisi olan Siri, ilk kez 2011 yılında ortaya çıktı. Onun yeni diller öğrenmesi ve hızlı şekilde kullanılması zaman aldı. Google sadece bir yıl sonra şimdilerde Google Asistan olarak bildiğimiz Google Now’u hizmete soktu.
Aralık 2011: Kafasına saksı düşen Microsoft yapmışlar
Android ve iOS’in akıllara zarar yükselişini uzaktan seyreden Microsoft, cihazların artık mobilleşeceği gerçeğini görmezden gelmeyi bırakıp, çok da ilgilenmediği Windows Mobile projesinin fişini çekti.
Artık PC’nin vazgeçilmez işletim sistemi mobil versiyonuyla rekabete hazırdı. Halihazırda iki kişinin olduğu bir ortamda, üçüncünün başına neler geldiğini biliyorsunuz.
Ocak 2012: Israrcı gelenekçiliğin hazin sonu
BlackBerry, hala üretime devam ediyor, hala ısrarla fiziksel klavyeye sahip cihazlar üretiyor. Pazarda bir dev olmak isteyen şirketler, tüketicilerin eğilimlerine göre hareket ediyorlar. Halihazırda dev olanlar ise bu eğilimlerin gidişatını belirliyorlar. BlackBerry ise ısrarla kendi söylediğinden başkasını doğru görmeyen bir anlayışla hareket ediyor. 2012’nin başında firma, tarihindeki en kötü yılını geride bıraktığını açıklamıştı. Hala o eski günleri mumla arayan, defalarca batışın eşiğinden dönen bir şirket kimliğini koruyor.
2012 Sonu: Yeni dev, muhteşem rekabet
Samsung, 2012 yılında akıllı telefon sektörünün en çok satan cihazı oldu.
Aynı zamanda Apple, oldukça seçme teknolojilere sahip az sayıda cihazla farklı bir strateji uygulayarak en çok telefon satan üreticiler arasında 2. sıraya yerleşti. Samsung, günümüzde hala akıllı telefon sektörünün lideri. Apple ise Huawei ile ikincilik için savaş veriyor.
Kasım 2013: Sen milyar, sen milyon, sen ne yaptın?
2013 yılında dünya çapında satışı gerçekleşen akıllı telefon sayısı 1 milyarı geçti. Evet, tam 1 milyar insanın cebinde akıllı telefon vardı artık, uzmanlar bu pazarın hala doymadığından söz ediyorlardı. 3G gibi teknolojiler sayesinde herkesin, her yerde ve her zaman internete bağlı kalması sağlanmak isteniyordu. Bugün hala dünyanın her yerinde internet erişimi yok, ancak akıllı telefon var.
2015: Bağımlılık
Küresel araştırmalar, sosyal medya mecralarının akıllı telefon uygulamalarıyla daha çok kişiye ulaşmasının ardından, bağımlılık faktörü teknolojiyle buluştu.
Bugün akıllı telefon kullanıcılarının önemli bir kısmı, bu semptomdan muzdarip. Akıllı telefonlar bir anda ortadan kalksa, sudan çıkmış balığa, ışık görmüş tavşana döneceğiz.
2015 yılında yapılan araştırmalar, insanların %80’ine yakınının bu bağılılığın etkisinde olduklarını ortaya koydu. Giderek daha fazla akıllı telefon satılmaya başlandı, ama bunun da bir sınırı vardı.
2016: Google Asistan:
Google, sesli asistan konusunda uzun yıllar süren çalışmalarını tamamlayıp, mesajlaşma uygulaması olan Allo’nun bir parçası olarak Asistan’ı tanıttı. Asistan zamanla Google Now uygulamasının yerini aldı. Google Asistan, bugün dünyanın en gelişmiş ses sentezleme teknolojisine sahip olan, en insansı konuşma yeteneğine sahip asistanı. (Gelişmiş verisyonun Türkçe sürümü hala yapım aşamasında)
Şubat 2017: Tarihte ilk kez akılı telefon satışlar düşüş kaydetti:
Dile kolay, 1992 yılından bu yana, ilk iPhone’u gördüğümüz 2007’den bu yana ilk kez akıllı telefon satışlarında az da olsa gerileme yaşandı.
Dünyanın en çok kullanılan işletim sistemi artık Android oldu. Samsung’un bu işe büyük katkısı olsa da artık Apple haricinde, milyonlarca cihaz üretip satan firma var.
Kasım 2017: İlk yapay zeka işlemcisine sahip akıllı telefon
Yapay zekalar yazılımlardan ibarettir, ancak bu yazılımlar yüksek işlem gücü gerektirir. Milyonlarca transistörden oluşan mobil cihazlardaki işlemcile ise iki klasik bölümden oluşurlar. Bunlardan ilki merkezi işlem birimi olan CPU’lardır. İkincisi ise görüntü işlemlerini organize eden GPU’lardır. Huawei ise akıllı telefon tarihinde ilk kez, kendi işlemci markası Kirin ile bir başarıya imza attı.
Firma, NPU adı verilen, yapay zeka yazılımlarının çalışmasıyla özel olarak görevlendirilen bir işlemci birimiyle, 3 bölümlü mobil işlemci yongasını tanıttı. Bu yongalar, tarihin ilk fiziksel yapay zeka işlemcisine sahip olan Mate 10 serisinde karşımıza çıktılar. Eş zamanlı olarak Apple, iPhone X ile A11 Bionic işlemcisini gün yüzüne çıkardı.
Çin, pazarın büyük bölümünü markalarıyla ele geçirmiş görünüyor. Artık sesli asistanlar ve yapay zeka teknolojileriyle telefonlarımız bizi daha iyi tanıyorlar.
TeknoTarih’ten şimdilik bu kadar. Diğer yazı dizimiz TeknoGelecek’te bu hafta, akıllı telefonların geleceğine odaklanacağız. Eğer siz de merak ediyor, teknolojinin geçmişine ve geleceğine ilişkin yolculukları kaçırmak istemiyorsanız, bizi takip etmeye devam edin.
Kaynak: Flowfinity, Text Request, Webtekno
TeknoTarih serisinin önceki yazılarına aşağıdan ulaşabilirsiniz:
Küçük bir hatırlatma: Webtekno mobil uygulamasını, iOS ve Android cihazlarınıza aşağıdaki bağlantılardan yükleyebilirsiniz.
WebteknoİNDİR WebteknoİNDİR.
