Çardaklı Boğazı’na girdiklerinde, Fırat Irmağı’nın yakınından geçen şose üzerine yamaçtan düşmüş kaya kesiminin yolu kapadığını görünce arabası durdurup indiler.
Bagajdaki kazmayı çıkardılar. Balıkesirli Sürücü Mehmet, Cevat Abbas Gürer ve İbrahim Süreyya Yiğit sırayla kazmayı kayaya vurup parçalama eforuna giriştiler ve kayanın bir modülünü koparmayı başardılar.
Şoför Mehmet, arabası devirmeden kayanın yanından geçti ancak üstü açılabilen bu eski araba Sürücü Mehmet’in bütün maharetine karşın Çardaklı Boğazı’ndan çıkamadı. Haziran sonu olmasına karşın bölge karla kaplıydı. Hava kararıyordu. Yorgun araba gitmekte zorlanıyordu. Çaresiz dağ başında sabahı beklemeye karar verdiler.
İbrahim Süreyya’nın paltosu yoktu. Mustafa Kemal Paşa ile Rauf Bey’in birer paltoları bulunuyordu. Ki aslında Mustafa Kemal paltoyu Rauf Bey’den almıştı, kolları oldukça büyük geliyordu. Cevat Abbas da ise asker kaputu vardı.
Hepsi bir köşeye kıvrılıp uyumaya çalışıyordu ki, gece yarısı Mustafa Kemal duyduğu ayak sesiyle irkildi. “Kim o?” diye seslendi. İbrahim Süreyya “Benim Paşam” dedi.
Paşa bu sefer “Uyuyamadın mı” diye sordu. İbrahim Süreyya, sırtında kalın bir şey olmadığını, uyursa donarak öleceğini söylemek yerine, “Nöbet tutuyorum Paşam” diye yanıt verdi…
TABANCALARI KUCAKLARINDA
İstanbul’dan hareket eden Bandırma Vapuru’na tek araba bindirilmesine müsaade çıktı.
Samsun’da karaya çıkan ve saatte 15 km yol alabilen bu araba menziline ulaşırken kah motoru bozuldu, kah tekerlekleri patladı, kah çamura battı, kah devrildi, kah benzini bitti. Ancak tüm engebeli yolları aştı ve ulusal kongrenin yapılacağı Erzurum’a ulaştı.
Otomobil Anadolu’nun içlerine yanlışsız yol alırken Yunan işgali devam ediyordu…
İstanbul Hükümeti galip devletlerle baş edemeyeceğini düşünüyor, uysal davranılırsa büyük devletlerin padişahın hükümranlık haklarını tanıyacağını sanıyordu.
Bu sebeple… Kayıtsız koşulsuz bağımsızlık için ulusal direniş örgütleyen Mustafa Kemal, 7 Temmuz’da vazifesinden azledildi. Hiçbir resmi sıfatı, yetkisi, rütbesi, üniforması, konutu, geliri, parası yoktu. Milletin bir ferdiydi artık…
Yetmezmiş gibi İstanbul hükümeti Sivas, Elazığ, Erzurum valilerine telgraf çekip, çabucak derdest edilip gönderilmesini istiyordu. Cadde duvarlarına aleyhinde “hain, asi” üzere afişler astırıyordu. Üzerine askerlerini gönderiyordu…
Her an bir akına karşı seyahat boyunca tabancalarını kılıflarından çıkarıp kucaklarında seyahat ettiler.
Paşa yolundan emindi; hak verilmez alınır!
-“Görüyorsunuz ki yürüyeceğimiz yol tehlikelerle, hatta ölmek ve öldürmek ihtimalleriyle doludur. Sarp ve haşin bir yoldur. Bu tehlikelere göğüs germeye kendisinde iktidar, azim, imkan, yürek görmeyen arkadaşlarımız varsa, şimdiden ortamızdan ayrılabilir.”
Sadece Vali Münir Beyefendi kıymetli mazeretinden ötürü bir vakit için faal misyondan bağışlanmasını istedi.
ŞU NEDENLE YAZDIM
Erzurum Kongresi çalışmalarını tamamladığı gece Mustafa Kemal, Mazhar Müfit Kansu ve İbrahim Süreyya Yiğit ile gün ağarana kadar sohbet etti. Mazhar Bey’e “not defterin yanında mı” diye sordu. Olmadığını öğrenince “Zahmet olacak al gel” dedi.
Defter gelince sıkı sıkıya tembihledi; “Bu defterin bir yaprağını kimseye göstermeyeceksin, sonuna kadar kapalı kalacak, yalnızca üçümüz bileceğiz” dedi.
Ve not defterine tarihi yazdırdı: 7-8 Ağustos 1919.
Ardından… “Yaz” dedi: “Zaferden sonra şekl-i hükümet Cumhuriyet olacaktır.”
Refet Bele üzere kimi arkadaşları Sivas Kongresi’nin toplanmasını sakıncalı bulurken, Rauf Orbay üzere kimi arkadaşları ABD mandası isterken Mustafa Kemal yol haritasını başında çizmişti bile… Maksadı yalnızca memleketi kurtarmak değildi; kurtuluştan sonra ne yapacağından emindi…
Bilgileri şu nedenle yazdım:
Atatürk’ün inşa ettiği bir partinin milletvekilleri uçağa atlayıp ulusal kongrenin yapıldığı Erzurum’da toplantı yaptı. Sandım ki manifesto açıklayacaklar!
Sandım ki memleketi AKP’den kurtardıktan sonra hangi köklü ıslahatları yapacaklarını açıklayacaklar!
Bilindik kelamları tekrarladılar; AKP şöyle makûs, bu türlü berbat. Erdoğan aşağı Erdoğan yukarı! Anladık, yaşıyoruz-görüyoruz esasen zorlukları-sıkıntıları. Bize bunları aşacak kurtuluş reçetesini söylesenize! Seçime kaç ay kaldı şurada…
Mustafa Kemal, yolunda kararlılıkla yürürken, ne padişahı/halifeyi ne de İstanbul Hükümeti’ni ağzına aldı. Hiç mi tarih bilinmez…
Soner Yalçın
